Arthur Hayes thường đồng hành cùng những chiếc vali chứa đầy thú nhồi bông.

Vị tỷ phú tiền điện tử 40 tuổi này đã sưu tầm hơn 100 thú nhồi bông, đặt tên cho từng con và mang theo bên mình mỗi khi kỷ niệm những dấu mốc quan trọng. Trong căn hộ ở Miami – nơi ông từng trải qua sáu tháng quản thúc tại gia – khách ghé thăm có thể bắt gặp một con sao biển xanh nõn chuối, một chú cáo, một con tê tê, một chú hươu cao cổ, voi, bạch tuộc, rắn và cả cây cải thìa mang hình người được bày biện ngay ngắn như phòng trẻ thơ.

Điều này có lẽ khác thường với người từng tạo ra công cụ tài chính đang thống lĩnh giao dịch tiền điện tử ngày nay. Nhưng bản thân Hayes vốn chưa từng là người truyền thống.

Năm 2013, các nhà giao dịch Bitcoin đối mặt với một bài toán vừa cực kỳ ngớ ngẩn, vừa đầy chất toán học hấp dẫn.

Mỗi tháng, hợp đồng tương lai hết hạn, buộc họ phải liên tục cuộn vị thế – chẳng khác gì đang sống trong trò chơi Sisyphus tài chính kiểu đốt tiền vô tận.

Cuộn hợp đồng, trả phí, làm lại mãi, từng bước chuyển tài sản của mình sang cho sàn chỉ vì phí giao dịch.

Arthur Hayes, một nhà giao dịch phái sinh từng nhiều năm làm việc ở Deutsche Bank và Citigroup – nơi ông nghiên cứu cách tận dụng các “mảnh ghép toán học” giữ thị trường liền mạch – nhìn vào thực trạng này và nảy sinh một ý tưởng chỉ có thể gọi là… cực kỳ đắt đỏ.

“Nếu thời gian không tồn tại thì sao nhỉ?”

Không phải về mặt triết học – Hayes không hề khủng hoảng về hiện sinh hay bản chất thời gian.

Ông tự hỏi nếu có thể tạo ra một hợp đồng tương lai không bao giờ hết hạn, loại bỏ chu trình phí giao dịch lặp đi lặp lại mỗi tháng đang rút cạn túi nhà đầu tư Bitcoin trên toàn thế giới thì sẽ ra sao.

Câu trả lời biến ông trở thành “ông trùm” crypto, góp phần kiến tạo công cụ tài chính nền tảng cho hầu hết thương mại tiền điện tử và cuối cùng đưa ông vào vòng lao lý liên bang – bởi ông dám xây dựng mà không xin phép đúng chỗ.

Đây là câu chuyện về những gì xảy ra khi một người mang kỹ thuật tài chính truyền thống áp dụng lên thị trường do lập trình viên xây dựng và coi pháp lý chỉ là “gợi ý”.

Vibecode như một Quant

Đó là giá trị mà Almanak mang tới.

Bạn như có một đội quân quant kỹ thuật số riêng: các agent AI phân tích thị trường, xây dựng chiến lược và vận hành liên tục 24/7.

Almanak loại bỏ mọi phán đoán cảm tính và biến chiến lược DeFi phức tạp thành điều bất cứ ai cũng tiếp cận được - rút ngắn thời gian triển khai từ vài tháng xuống chỉ vài phút.

Tầm nhìn táo bạo này đã được cộng đồng ghi nhận. Đợt gọi vốn cộng đồng của Almanak trên Legion đang diễn ra.

DeFi không đứng chờ, bạn cũng vậy.

✨ Khám phá Almanak

Hayes lớn lên ở Detroit vào thập niên 1980, nơi cả bố mẹ đều làm tại General Motors và nhận ra rằng: chỉ có giáo dục mới giúp con thoát khỏi cảnh thịnh suy bất ổn của ngành công nghiệp ô tô. Họ chuyển tới Buffalo để ông được học tại Nichols School, ngôi trường dự bị nơi con nhà giàu học tiếng Latin, còn con nhà nghèo học cách kết giao với con nhà giàu.

Ông tốt nghiệp hạng nhì toàn trường khi vẫn là vận động viên quần vợt tuyển. Sau thời gian học ở Đại học Hong Kong và Wharton, ông hoàn thành bằng Kinh tế – Tài chính năm 2008 – thời điểm “hoàn hảo”, nếu bạn thích xem hệ thống tài chính toàn cầu sụp đổ ngay trước mắt.

Thay vì ở lại New York tham gia các cuộc tranh luận muộn màng về “chữa lành Wall Street”, Hayes chuyển tới Hong Kong. Đây chính là quyết định sáng suốt, vì Hong Kong khi đó cho phép giao dịch sản phẩm phái sinh kỳ lạ mà không bị hỏi vặn quá nhiều về rủi ro hệ thống.

Học ngôn ngữ Phái sinh

Trong thời gian thực tập chẳng mấy dư dả, Hayes biến giao đồ ăn thành nguồn lợi nhuận, “ăn chênh lệch” từ các đơn hàng cho đồng nghiệp, mỗi tuần kiếm hàng trăm đô. Khi các nhà tuyển dụng đến Wharton, ông gây ấn tượng bằng việc dẫn họ đi hộp đêm Philadelphia. Gu ăn mặc nơi công sở của ông cũng thành giai thoại: một lần, trong ngày Thứ Sáu thoải mái, ông diện áo polo hồng chật, quần jeans tẩy acid và giày vàng chóe, khiến trưởng bộ phận thốt lên: “Ai thế kia vậy?” Hệ quả là công ty dẹp luôn chính sách Thứ Sáu thoải mái.

Deutsche Bank nhận Hayes làm trader phái sinh cổ phiếu tại văn phòng Hong Kong năm 2008. Ở đây, ông dấn sâu vào toán phái sinh phức tạp – loại công cụ tài chính lấy giá trị dựa trên tài sản cơ sở.

Lĩnh vực ông chuyên sâu là trading delta-one và ETF – phần “cơ khí” của tài chính, không hào nhoáng nhưng cực kỳ thiết yếu, và hái ra tiền nếu hiểu hết đường ống.

Sau ba năm tìm cách kiếm tiền từ các cơ hội chênh lệch giá chỉ tồn tại 17 giây, năm 2011 ông chuyển sang Citigroup. Đến 2013, quy định ngân hàng siết lại, Hayes bị sa thải, tạo điều kiện để ông “bén duyên” Bitcoin đúng lúc cần một người hiểu cách vận hành tài chính nền móng.

Bitcoin năm 2013 giao dịch trên các sàn do lập trình viên viết code blockchain nhưng thậm chí chưa biết đến yêu cầu ký quỹ. Hayes nhận ra một thị trường vận hành 24/7, không ngắt mạch, không trung tâm quản lý, cũng chẳng có hệ thống kiểm soát rủi ro thực thụ. Đó vừa là tương lai tài chính, vừa là cách để đốt tiền nhanh chóng – và với Hayes, hai khả năng này hoàn toàn song hành.

Dù hạ tầng còn thô sơ, nhưng chính sự vận hành phía sau lại mê hoặc ông. Đây là một thị trường cần ứng dụng kỹ thuật tài chính truyền thống mà Hayes từng thuần thục.

Kiến tạo BitMEX

Ông bắt tay cùng Ben Delo – nhà toán học xây engine giao dịch – và Samuel Reed – chuyên gia thực chiến về crypto. Tháng 01/2014, họ cùng xây BitMEX – Bitcoin Mercantile Exchange – giới thiệu là “nền tảng giao dịch ngang hàng số 1” giữa vô số đối thủ chỉ vận hành cầm chừng.

Bộ ba sáng lập kết hợp kỹ năng bổ trợ: Hayes nắm chắc cấu trúc thị trường, Delo viết được engine giao dịch chuyên sâu, Reed hiểu tường tận công nghệ crypto.

BitMEX chính thức ra mắt ngày 24/11/2014, tập trung vào sản phẩm phái sinh Bitcoin. Thời điểm ấy đánh dấu nhiều tháng chuẩn bị và kiểm thử khắt khe. Khi chính thức hoạt động, ba sáng lập phải làm việc ở ba nơi – Hayes và Delo ở Hong Kong, Reed gọi về từ Croatia trong kỳ trăng mật.

Bộ sản phẩm đầu gồm hợp đồng Bitcoin có đòn bẩy và cuanto futures, cho phép người dùng “đặt cược” biến động giá Bitcoin mà không cần giữ tài sản cơ sở. Toàn những công cụ đòi hỏi hiểu sâu về ký quỹ, thanh lý, phòng ngừa rủi ro nhiều tiền tệ.

Nhưng Hayes và nhóm chỉ mới khởi đầu.

Ngày 13/05/2016, BitMEX giới thiệu sản phẩm chưa từng có: hợp đồng hoán đổi vĩnh viễn XBTUSD. Đây là hợp đồng kiểu tương lai nhưng không đáo hạn, có cơ chế funding giữa vị thế long và short để giá hợp đồng luôn bám sát giá giao ngay Bitcoin. Hợp đồng này cho phép đòn bẩy tới 100x, thanh toán bằng Bitcoin.

Futures truyền thống đáo hạn mỗi tháng, tạo vòng lặp cực đoan khiến trader phải lăn xả cuộn vị thế và oằn mình trả phí. Hayes vay mượn cơ chế funding từ thị trường tiền tệ và áp dụng lên futures Bitcoin. Không còn đáo hạn, hợp đồng dùng funding giữa hai phía long-short để duy trì giá sát thực tế. Giao dịch trên giá spot – bên mua trả bên bán. Giao dịch dưới giá spot – bên bán trả bên mua. Thị trường tự điều chỉnh.

Cách làm này loại bỏ ngày đáo hạn, giảm chi phí giao dịch và trở thành công cụ hữu ích đến mức mọi sàn tiền điện tử khác lập tức sao chép. Hiện tại, hoán đổi vĩnh viễn chiếm phần lớn khối lượng giao dịch crypto toàn cầu. Hayes đã “giải quyết vấn đề thời gian” đối với phái sinh.

@ Intelligencer

Tăng trưởng bùng nổ & giám sát

XBTUSD của BitMEX nhanh chóng trở thành thị trường phái sinh Bitcoin sâu nhất thế giới. Chính sách quản lý rủi ro chặt chẽ, công cụ giao dịch chuẩn “pro” và đòn bẩy cao thu hút cả giới tài chính truyền thống lẫn các OG crypto.

Năm 2018, BitMEX ghi nhận giao dịch danh nghĩa mỗi ngày trên 1 tỷ USD. Sàn chuyển lên tầng 45 Cheung Kong Center – toà cao ốc đắt đỏ hàng đầu Hong Kong. Tháng 8, khi máy chủ BitMEX bảo trì, giá Bitcoin lập tức nhảy 4%, tăng thêm 10 tỷ USD cho vốn hóa thị trường crypto.

Dù danh nghĩa cấm khách Mỹ, nhiều chuyên gia cho rằng rất dễ để vượt rào. Ảnh hưởng của BitMEX với giá Bitcoin khiến học giả, cơ quan quản lý, nhà lập pháp đều phải chú ý – khi họ mới bắt đầu nghiên cứu thị trường crypto.

Tháng 7/2019, nhà kinh tế Nouriel Roubini đăng báo cáo cho rằng BitMEX phạm pháp có hệ thống, cho phép rủi ro cực đoan và có thể kiếm lợi từ việc thanh lý tài khoản khách hàng. Các cáo buộc khiến cơ quan quản lý điều tra và quốc hội Mỹ mở phiên điều trần về cấu trúc thị trường crypto.

Cuối 2019, giao dịch phái sinh Bitcoin tạo ra 5-10 tỷ USD mỗi ngày – gấp hơn 10 lần giao dịch spot. BitMEX chiếm phần lớn lưu lượng này, đặt Hayes và cộng sự vào trung tâm thị trường toàn cầu.

Ngày 1/10/2020, “cú sốc” giáng xuống với cáo trạng liên bang. CFTC kiện dân sự còn DOJ công bố truy tố hình sự, cáo buộc BitMEX hoạt động như FCM chưa đăng ký, phục vụ khách Mỹ và phớt lờ quy định AML. Công tố cáo buộc Hayes, đồng sáng lập cố tình bỏ qua tuân thủ dù lãi hàng trăm triệu USD.

Ngay hôm đó, Hayes rời ghế CEO. Reed bị bắt ở Massachusetts. Hayes và Delo bị truy nã – thuật ngữ DOJ nghĩa là: “Chúng tôi biết các ông ở đâu nhưng chưa bắt.”

Quá trình pháp lý kéo dài hơn hai năm, giúp Hayes phát hiện tài năng viết lách về thị trường, tiền tệ. Các bài “Crypto Trader Digest“ trở thành “must-read” cho bất kỳ ai muốn hiểu quan hệ kinh tế vĩ mô, chính sách Fed, giá crypto. Ông xây dựng khung phân tích cho thấy vì sao các quyết định của ngân hàng trung ương cuối cùng tất yếu khiến người dân tìm đến Bitcoin.

Tháng 8/2021, BitMEX chấp nhận nộp phạt 100 triệu USD để chấm dứt điều tra dân sự. Đến 24/02/2022, Hayes nhận tội chủ động không xây dựng chương trình chống rửa tiền. Ngày 20/05/2022 ông bị án 6 tháng quản thúc tại nhà, 2 năm quản chế và phạt 10 triệu USD.

Giai đoạn tố tụng, Hayes trở thành cây bút phân tích vĩ mô crypto sâu sắc nhất. Phân tích chính sách Fed và động lực giá Bitcoin của ông định hình cái nhìn của cả trader cá nhân lẫn tổ chức với crypto như một tài sản vĩ mô. Ông đưa ra khái niệm “NakaDollar“ – một đồng đô la tổng hợp khi kết hợp vị thế long Bitcoin và short perpetual swap, tạo ra tài sản neo USD mà không cần ngân hàng truyền thống.

Hayes cũng luôn nhấn mạnh vai trò của Bitcoin như công cụ phòng vệ chống lạm phát tiền tệ.

“Chúng ta chuyển từ xã hội sử dụng tiền mặt sang kỹ thuật số, đây sẽ là thay đổi cực kỳ lớn,” Hayes nói. “Và tôi thấy cơ hội từ Bitcoin, crypto để kiến tạo doanh nghiệp hưởng lợi từ làn sóng biến động dữ dội này.”

Ngày 27/03/2025, Tổng thống Mỹ Trump đã Ân xá Hayes và các đồng sáng lập BitMEX, chính thức khép lại mọi tranh chấp pháp lý. Khi ấy, Hayes đã dựng sự nghiệp mới với vai trò CIO tại Maelstrom – quỹ gia đình đầu tư từ venture, chiến lược thanh khoản đến xây dựng hạ tầng crypto.

Quỹ này hỗ trợ phát triển Bitcoin qua các khoản tài trợ từ 50.000 đến 150.000 USD cho mỗi developer, thể hiện niềm tin của Hayes: phát triển mã nguồn mở Bitcoin cần dòng vốn bền vững. “Bitcoin là tài sản lõi của crypto và khác các dự án khác, Bitcoin chưa từng mở bán gây quỹ kỹ thuật,” website Maelstrom giới thiệu.

Diễn biến thị trường gần đây

Chiến lược đầu tư hiện tại của Hayes phản ánh cái nhìn vĩ mô của ông. Tháng 8/2025, ông gây chú ý khi mua hơn 15 triệu USD tiền mã hóa chỉ trong 5 ngày, tập trung vào Ethereum và các token DeFi thay vì Bitcoin. Ông mua 1.750 ETH (7,43 triệu USD), cùng lượng lớn token HYPE, ENA, LDO. Cách phân bổ này dựa trên niềm tin vào lợi thế của một số altcoin trước bối cảnh tổ chức đổ dồn vào ETH, stablecoin phát triển và các giao thức lấp đầy những khoảng trống thị trường.

Hayes cũng đang là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất cho Ethena (ENA) – giao thức đô la tổng hợp kế thừa nhiều ý tưởng phái sinh ông từng tiên phong tại BitMEX. Tháng 8/2025, ông mua 3,1 triệu ENA trị giá 2,48 triệu USD, trở thành cá nhân sở hữu lớn của dự án. Hayes xem Ethena chính là bước tiến mới của NakaDollar, dùng phái sinh để tạo tài sản neo USD không cần ngân hàng truyền thống. Khoản đầu tư này thể hiện niềm tin của ông vào thế hệ dự án mới dùng perpetual swap, funding để tái định hình cơ chế tài sản tổng hợp.

Đầu tháng, ông từng bán 8,32 triệu USD Ethereum gần mốc 3.500 USD, do lo ngại vĩ mô. Khi ETH vượt lại mốc 4.150 USD, ông lập tức mua lại và thậm chí tự nhận trên mạng xã hội: “Đành phải mua lại hết thôi. Thề, lần sau không chốt lời nữa.”

@ CryptoHayes

Quan điểm vĩ mô hiện tại của Hayes xoay quanh nhận định Fed sớm muộn cũng phải in tiền quy mô lớn. Ông cho rằng các vấn đề như khủng hoảng nhà ở, biến động dân số, dòng vốn tháo chạy sẽ buộc chính sách phải “bơm” khoảng 9.000 tỷ USD vào thị trường. “Không in tiền là sập hệ thống,” ông nhấn mạnh về gánh nặng nợ của Fannie Mae và Freddie Mac.

Nếu viễn cảnh này thành sự thật, Hayes dự báo Bitcoin có thể đạt 250.000 USD vào cuối năm, khi nhà đầu tư chuyển sang tránh các đồng tiền pháp định mất giá. Ông cũng cho rằng, trong dài hạn, Bitcoin hoàn toàn có thể lên 1 triệu USD trước 2028, bởi hệ thống tiền hiện tại không bền vững và Bitcoin là nơi tích trữ giá trị thay thế khả dĩ nhất.

Hợp đồng hoán đổi vĩnh viễn đã cách mạng hóa giao dịch crypto, loại bỏ nhiều rào cản từng khiến thị trường phái sinh “chập chờn”.

Năm 2025, cả các nền tảng lớn như Robinhood và Coinbase cũng ra mắt sản phẩm hoán đổi vĩnh viễn, còn các sàn mới như Hyperliquid xây dựng cả doanh nghiệp dựa trên sáng tạo của Hayes.

Khung pháp lý sau vụ BitMEX cũng thành tiêu chuẩn ngành: yêu cầu AML, xác minh khách hàng, đăng ký pháp lý trở thành điều kiện sinh tồn với sàn toàn cầu.

Ở tuổi 40, Hayes có vị thế độc nhất trong làng crypto: từng trải tài chính truyền thống trước khi có Bitcoin, tự tay kiến tạo hạ tầng thay đổi cuộc chơi, và dạn dày vượt qua cả hào quang lẫn khủng hoảng pháp lý.

Câu chuyện của ông minh họa: thành công bền vững trong crypto chỉ đến khi hiểu trọn công nghệ và pháp lý, dung hòa đổi mới với tuân thủ. Hoán đổi vĩnh viễn thành công vì nó vừa tinh tế kỹ thuật, vừa giải quyết nỗi đau thực tế của trader – và vẫn vận hành được trong khung pháp luật (cho đến khi pháp luật kịp theo).

“Chúng tôi không phải xin phép ai để xây cái này, và có ngành nào mà ba người dám xây một sàn giao dịch chạy hàng tỷ USD mỗi ngày không?” – Hayes hồi tưởng về thời BitMEX.

Câu nói ấy cho thấy, xây dựng hạ tầng tài chính trong môi trường pháp lý biến động là cơ hội lớn đi kèm trách nhiệm không nhỏ.

Hiện tại, khi vẫn tiếp tục phân tích thị trường, đặt cược lớn bằng quan điểm vĩ mô, ảnh hưởng của Hayes đã vượt khỏi mọi thương vụ cá nhân. Qua các bài viết, đầu tư và sự xuất hiện bền bỉ trên thị trường crypto, ông vẫn là một trong những tiếng nói sâu sắc nhất tại lĩnh vực đầy “ồn ào” này.

Đó là toàn cảnh về Arthur Hayes. Hẹn gặp lại tuần sau với một nhân vật mới.

Cho đến đó… hãy luôn giữ tinh thần khám phá!

Thejaswini

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết này được đăng lại từ [TOKEN DISPATCH]. Mọi bản quyền thuộc về tác giả gốc [Thejaswini M A]. Nếu có phản hồi về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội Gate Learn để được giải quyết kịp thời.
2. Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Quan điểm và ý kiến trong bài viết này hoàn toàn thuộc về tác giả và không cấu thành lời khuyên đầu tư.
3. Bản dịch sang ngôn ngữ khác do đội Gate Learn thực hiện. Nếu không ghi chú khác, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc đạo văn bản dịch.